(cz. II) Wytrzymałość w treningu długodystansowca

W treningu wytrzymałościowym bardzo ważne jest uwzględnienie wieku zawodnika, zaawansowania biegowego oraz różnic z tego wynikających. Z tego powodu ja wyróżniam trzy typy treningów:

• szkolenie dzieci – trening ogólnorozwojowy, wszechstronny;
• trening biegaczy amatorów;
• trening zawodników wyczynowych;

Trening biegowy amatorów jest w swej strukturze pod wieloma względami bardzo podobny do szkolenia dzieci młodzieży. Kiedy zaś zawodnik jest bardziej doświadczony i poziom jego zdolności motorycznych, siły i sprawności ogólnej są na pewnym pożądanym poziomie, upodabnia się do treningu wyczynowca.

Na początku przygody z bieganiem przede wszystkim skupiamy się na treningu wszechstronnym i ogólnorozwojowym, rozwijaniu ogólnej wytrzymałości tlenowej. Z uwagi na wyraźne różnice w rozwoju motorycznym i psychofizycznym dzieci i dorosłych, oczywiście innymi środkami i ćwiczeniami kształtujemy owe cechy – u dzieci głównie poprzez trening zabawowy, u dorosłych biegaczy amatorów trening jest z miejsca bardziej ukierunkowany wprost na rozwój danych cech. Jednak zarówno u dzieci jak i amatorów - nie możemy stosować treningu wytrzymałości specjalnej.

Pracując z dziećmi, które dopiero dorastają absolutnie nie możemy stosować treningu specjalistycznego, ale możemy, a przede wszystkim powinniśmy stosować trening wszechstronny siły z oporem własnego ciała, sprawności ogólnej, a nawet szybkości ogólnej. U dorosłych amatorów sprawa ma się podobnie. O ile bardzo często trening wytrzymałości specjalnej u zdrowych dorosłych biegaczy amatorów mógłby „jedynie” wywołać urazy, kontuzje, o tyle u dorastających dzieci doprowadzić nawet do zmian zwyrodnieniowych czy patologicznych.

W zależności od wyjściowego poziomu wytrzymałości biegacza - amatora metodyka w procesie kształtowania wytrzymałości u początkujących biegaczy może być następująca:

• marsz oraz ćwiczenia sprawności ogólnej;
• marszobiegi oraz ćwiczenia sprawności ogólnej;
• bieg w formie truchtu, ćwiczenia sprawności ogólnej oraz elementy siły ogólnej;
• stopniowe zwiększenie objętości i / lub intensywności biegu, ćwiczenia sprawności ogólnej oraz elementy siły ogólnej
• kolejny etap to dokładanie kolejnych środków treningowych: biegów ciągłych, biegów zmiennych, progresywnych, szybkości względnej, zabaw biegowych, siły biegowej, tempa, interwałów - kolejność nie jest przypadkowa i związana jest z intensywnością tych środków.

Rozpoczynając przygodę z treningiem sportowym z grupy dyscyplin wytrzymałościowych (a bieganie się do nich zalicza), nie można zacząć od kształtowania wytrzymałości specjalnej. W najlepszym wypadku skończy się to kontuzją, ale też zahamujemy maksymalny rozwój tej cechy i pozostałych. To oczywiście, zwłaszcza w młodym wieku, najszybsza i nabardziej skutecza droga do „robienia“ wyników, ale też bardzo eksploatująca i może być stosowana w dużych objętościach tylko w momencie pełnego rozwoju biologicznego. To samo dotyczy też przerw w treningach, tych planowanych i np. z powodu kontuzji - za każdym razem, bez względu na nasz staż biegowy, rozpoczynamy od „wprowadzenia“ czyli treningu wytrzymałości tlenowej, który gwaratuje postęp i jest bezpieczny.

By uzyskiwać coraz lepsze wyniki sportowe wytrzymałość tlenowa i beztlenowa muszą pozostać ze sobą w ścisłym związku, uzupełniać się wzajemnie. Wytrzymałość specjalna bez tej ogólnej jest praktycznie bezwartościowa dla biegacza i nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Oczywiście w treningu sportowym by poprawić wytrzymałość poza wszelkimi ćwiczeniami fizycznymi, trzeba także zadbać o inne istotne elementy mające na nią wpływ - odżywianie, regenerację (sen, odnowa biologiczna), suplementację czy stan naszego umysłu.

W kolejnej publikacji rozwinę temat wytrzymałości siłowej - siły biegowej.

Karol Nowakowski

Bibliografia:

Opracowania własne.

Górski J. (2001) -  „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego”. PZWL Warszawa