Dieta bezglutenowa nie ma nic wspólnego z dietą odchudzającą. Dla osób, które nie tolerują glutenu, jest koniecznością i jedynym lekarstwem. O związek diety bezglutenowej z bieganiem spytaliśmy Małgorzatę Źródlak – prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, która ma syna z celiakią i sama również jest na diecie bezglutenowej od kilku lat.
Czym jest dieta bezglutenowa i kto powinien ją stosować?
Dieta bezglutenowa jest jedynym, ale bardzo skutecznym sposobem leczenia schorzeń związanych z nietolerancją glutenu. Powinny ją stosować osoby chore na celiakię i te, które mają stwierdzoną alergię lub nadwrażliwość na gluten. Dieta polega na wyeliminowaniu z codziennego jadłospisu wszystkich produktów ze zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa – wyjątek stanowi specjalny certyfikowany owies bezglutenowy.
Jakie szczególnie dotkliwe konsekwencje dla biegaczy może mieć nieleczona nietolerancja glutenu?
Biegacze i wszystkie inne osoby, które powinny być na diecie bezglutenowej, a z różnych powodów nie są (np. nie wiedzą, że cierpią na celiakię), mogą cierpieć na przeróżne problemy zdrowotne. Część objawów może się wręcz nasilać u osób regularnie trenujących, np. anemia i schorzenia związane z niedoborem witamin i składników mineralnych, bóle kości i stawów, częstsze złamania związane ze słabym wchłanianiem wapnia, bóle głowy, utrata wagi, osłabienie, biegunka lub zaparcia, bóle brzucha, wzdęcia, wymioty i wiele innych utrudniających życie dolegliwości.
Z jakimi problemami w treningu i podczas zawodów musi sobie radzić biegacz bezglutenowiec?
Bezglutenowy biegacz, który już wie, że musi ściśle przestrzegać diety bezglutenowej, powinien zwracać szczególną uwagę na skład swoich posiłków przed treningiem i po jego zakończeniu. Muszą być one nie tylko pozbawione glutenu, ale i prawidłowo skomponowane, tak aby dostarczyły odpowiednich ilości białka, węglowodanów i składników mineralnych. Zawody są dla bezglutenowego biegacza o tyle kłopotliwe, że musi sam zadbać o to, co będzie jadł w trakcie i po biegu. Odpada tradycyjne pasta party przed maratonem, a także bułki czy ciastka na punktach odżywczych dłuższych biegów. Na mecie dobry będzie banan, ale już żurek z chlebem czy tradycyjna grochówka to potrawy zakazane w diecie bezglutenowca. Uważać trzeba również na wszelkie batony i przekąski węglowodanowe oraz odżywki – zawsze należy sprawdzić ich skład, czy nie zawierają składników glutenowych.
A jakie korzyści dla biegaczy płyną ze stosowania diety bezglutenowej?
Poprawa zdrowia, a co za tym idzie – możliwości sportowych, to największa nagroda dla osoby, która po diagnozie nietolerancji glutenu przejdzie na zdrową dietę. Mijają uciążliwe biegunki lub zaparcia, bóle, złe samopoczucie i mnóstwo innych dolegliwości (każdy chory może mieć inne objawy), a dożywiony i „odtruty” organizm ma więcej energii i z pewnością odwdzięczy się za to, że skończyliśmy mu podawać niepożądany pokarm. Czym więc są pewne uciążliwości diety bezglutenowej w obliczu odzyskanego zdrowia i dobrego samopoczucia?
Czy dieta bezglutenowa wpłynie pozytywnie również na biegaczy, którzy nie zmagają się z nietolerancją glutenu?
Są różne poglądy na ten temat. Teoretycznie całkowicie zdrowa osoba nie powinna mieć problemów zdrowotnych jedząc produkty zbożowe. Jednak ostatnio w Polsce ukazała się książka dr. Williama Davisa „Dieta bez pszenicy”, której autor w bardzo przekonywujący sposób dowodzi, że współczesne zboża, a szczególnie pszenica, nijak się mają do odmian, które ludzie spożywali jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Pszenica, którą jemy codziennie w postaci chleba, bułek, w müsli, makaronach, przekąskach itd. w dużych ilościach może być trudna do strawienia. Prawdopodobnie liczba osób, którym szkodzi pszenny chleb w najbliższej przyszłości znacznie wzrośnie.
Czym zastępować standardowe produkty w diecie biegacza (makaron, owsianka, pieczywo, musli, płatki śniadaniowe), żeby posiłki były wciąż wysoko energetyczne, ale i zawierały niezbędne składniki odżywcze?
Mamy bezglutenowe zastępniki wszystkich wymienionych wyżej produktów. Starajmy się jednak opierać nasze posiłki na produktach naturalnie bezglutenowych, bogatych w błonnik i składniki mineralne: brązowym ryżu, kaszy jaglanej i gryczanej, roślinach strączkowych. W diecie bezglutenowej wskazane są ziemniaki, mięso, wszelkie warzywa i owoce, jaja i nabiał (o ile osoba bezglutenowa nie ma również problemów z jego trawieniem). Nie bójmy się eksperymentować z amarantusem, teff, sorgo i innymi cennymi produktami, z których można przyrządzać wspaniałe bezglutenowe posiłki. Dieta bezglutenowa wymaga wysiłku, ale dzięki niej uważamy na to, co jemy, a nasze menu nie zawiera śmieciowego jedzenia, nadmiaru sztucznych dodatków i barwników spożywczych.
Rozmawiała Marta Szewczuk
Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej jest dużą i prężnie działającą ogólnopolską organizacją pożytku publicznego, której misją jest sprawić, aby Polska była krajem przyjaznym osobom na diecie bezglutenowej. O tym, w jaki sposób działa i pomaga Stowarzyszenie, można przeczytać na www.celiakia.pl.
