Wytrzymałość w treningu długodystansowca – cz. 1

Karol Nowakowski, ekspert Festiwalu Biegów: W tej i kolejnej swojej publikacji poruszę kilka spraw związanych z wytrzymałością w sporcie. Tak od strony teoretycznej, jak i praktycznej. To swoiste wprowadzenie do dalszych artykułów na temat wytrzymałości siłowej, czyli popularnej siły biegowej, a także wytrzymałości specjalnej i szybkości w treningu biegaczy długodystansowych.

Opisane poniżej - oczywiście w dość znacznym uproszczeniu - środki treningowe związane z wytrzymałością, pomogą Wam w usystematyzowaniu wiedzy na temat treningu i zobrazują jakim zasobem bodźców (na razie tylko te stricte związane z wytrzymałością) możecie się posługiwać w treningu, by dążyć do sportowego rozwoju. 

Wytrzymałość, siła i szybkość to trzy główne zdolności motorycze człowieka. W szkoleniu sportowym trener ma do dyspozycji rozmaite metody i środki treningowe, za pomocą których może oddziaływać na organizm. Tak, by wszystkie te cechy poprawiać i rozwijać, czy też odpowiednio kształtować, budować. A wszystko po to by uzyskiwać lepsze rezultaty – szybciej i dłużej biec, wyżej skakać czy dalej rzucać.

W treningu biegacza długodystansowego najważniejszą cechą jest wytrzymałość, czyli zdolność do pokonywania wszelakich wysiłków fizycznych z określoną intensywnością i często w określonym czasie, bez obniżania jej jakości, zatem odpornością na zmęczenie. Krótko mówiąc – wytrzymałość to zdolność do przeciwstawiania się zmęczeniu.

Wytrzymałość i wydolność

Wytrzymałość zależy od wielu czynników fizjologicznych - sprawności i parametrów układu krążenia, oddechowego, układu ruchu, ekonomiczności pracy i - co ważne - jest mocno zindywidualizowana, czyli osobnicza.

Nie bez znaczenia są także cechy wolicjonalne, czyli tzw. predyspozycje psychiczne. Osoby bardziej odporne psychiczne, z większą motywacją, determinacją i tzw. „wolą walki”, zwykle są bardziej wytrzymałe. W biegach wytrzymałościowych to bardzo istotna cecha.

Dodam więcej: na wysokim poziomie wyczynu, gdzie poziom zdolności motorycznych jest zbliżony, silna wola to wręcz cecha wiodąca i warunkująca uzyskiwanie lepszych wyników. Nie bez powodu mawia się wśród trenerów i psychologów sportu, że kluczem do zwycięstwa w sporcie są cechy wolicjonalne. Na pewno coś w tym jest, skoro największa liczba najlepszych biegaczy pochodzi z terenów, gdzie standard życia jest o wiele niższy (np. Afryka) niż chociażby w Europie.

Biologicznym podłożem wytrzymałości jest wydolność fizyczna, która często jest mylona z wytrzymałością. Zwykle definiuje się ją jako zdolność do wysiłków fizycznych w szerokich zakresach intensywności i czasu trwania wysiłków fizycznych – od krótkotrwałych prób wysiłkowych o mocy maksymalnej (wydolność beztlenowa), aż do wysiłków wielogodzinnych o dużej lub umiarkowanej intensywności (wydolność tlenowa). Nas głównie interesuje tzw. wydolność tlenowa, której - poprzez kształtowanie wytrzymałości - podnosimy poziom.

Wydolność fizyczna jest to zdolność organizmu do:

• ciężkiej i długotrwałej pracy fizycznej angażującej duże grupy mięśniowe
• wolno narastającego zmęczenia na początku jej wykonania
• wysokiej tolerancji na zmiany zmęczeniowe w czasie jej trwania
• szybkiego i efektywnego wypoczywania po jej zakończeniu